Πρόγραμμα του 8ου Διημέρου Διαλόγου για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών με θέμα «Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση», το οποίο διοργανώνεται από το Τ.Ε.Α.Π.Η του Πανεπιστημίου Αθηνών την Παρασκευή Παρασκευή 16 και το Σάββατο 17 Απριλίου 2010 στο Νέο Αμφιθέατρο του Κεντρικού Κτιρίου Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30).
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
8o Διήμερο Διαλόγου για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών
με θέμα
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Παρασκευή 16 & Σάββατο 17 Απριλίου 2010
Νέο Αμφιθέατρο Κεντρικού Κτιρίου Πανεπιστημίου Αθηνών
(Πανεπιστημίου 30)
Είναι γενικά αποδεκτό, ότι φυσικές επιστήμες μελετούν τη φύση, ενώ τα μαθηματικά αφηρημένες δομές.Παρόλα αυτά, πολλές μαθηματικές δομές χρησιμοποιούνται για την περιγραφή των σχέσεων και της αλληλόδρασης φυσικών οντοτήτων. Στις φυσικές επιστήμες τα μαθηματικά χρησιμοποιούνται ως μέσο για την κατανόηση της φύσης, ενώ στα μαθηματικά οι αφηρημένες έννοιες και οι δομές τους, όπως για παράδειγμα οι αριθμοί, δεν απαιτούν για την ύπαρξη ή την αναγκαιότητα τους φυσικά αντικρίσματα, άρα και έννοιες ή θεωρίες των φυσικών επιστημών. Πολλές φορές, όμως, αφηρημένες δομές οι οποίες επινοήθηκαν και αναπτύχθηκαν ως μαθηματικά αντικείμενα χρησιμοποιούνται μετέπειτα και ενίοτε πολλά χρόνια αργότερα για να περιγράψουν άγνωστα μέχρι τότε φυσικά φαινόμενα. Τα μαθηματικά, επομένως, δεν μπορεί να θεωρηθούν απλά ως ένα εργαλείο έκφρασης, χειρισμού και οργάνωσης των εννοιών και των θεωριών των φυσικών επιστημών, αφού πολλές φορές καθορίζουν το περιεχόμενο των ίδιων αυτών εννοιών
και θεωριών και αντίστοιχα, οι φυσικές επιστήμες δεν μπορεί να θεωρηθούν ως ένα από τα πεδία εφαρμογής των μαθηματικών, τα οποία προσφέρουν προβλήματα προς επίλυση με τη χρήση ήδη αναπτυγμένων μαθηματικών εννοιών και δομών, αφού πολλές φορές καθορίζουν την ανάπτυξη των ίδιων των μαθηματικών. Οι σχέσεις μαθηματικών και φυσικών επιστημών είναι πολύπλοκες και στην ιστορική τους εξέλιξη - από τον Αρχιμήδη μέχρι τον Αϊνστάιν – μαθηματικές δομές και θεωρίες των φυσικών επιστημών συμπλέκονται παράγοντας αναπάντεχα, πολλές φορές, αποτελέσματα ή και νέες επιστημονικές περιοχές.Στην ελληνική προσχολική και σχολική πραγματικότητα, όμως, αυτές οι πολλαπλές σχέσεις μαθηματικών και φυσικών επιστημών, όχι μόνο δεν αξιοποιούνται δημιουργικά στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων μάθησης και διδασκαλίας, αλλά σε πολλές περιπτώσεις μεταβάλλονται εξαιτίας επιλογών των αναλυτικών προγραμμάτων, των σχολικών βιβλίων ή των διδακτικών πρακτικών σε πηγές σύγχυσης.Οι εργασίες του Διημέρου στοχεύουν να αναδείξουν τους σχετικούς προβληματισμούς, τις ερευνητικές
δραστηριότητες και τις πρωτοβουλίες ερευνητών και εκπαιδευτικών για τη διερεύνηση και την αξιοποίηση των αμοιβαίων και πολύπλευρων σχέσεων των μαθηματικών με τις φυσικές επιστήμες στην προσχολική καιτη σχολική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
2
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010
17: 30 - 18: 00 Εγγραφή Συνέδρων
ΕΝΟΤΗΤΑ Ι
Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες:
Φιλοσοφικά Ζητήματα και Εκπαιδευτικοί Προβληματισμοί
Προεδρείο: Μαλβίνα Παπαδάκη
18: 00 – 19: 30
Αριστείδης Μπαλτάς
Τα μαθηματικά και η ιδιαιτερότητα της φυσικής ως επιστήμης.
Κώστας Στεργιόπουλος
Πώς μπορεί να εξηγηθεί η εφαρμοσιμότητα των Μαθηματικών στη Φυσική; Μια διερεύνηση του προβλήματος
Δημήτρης Ψύλλος
Διδασκαλία και μάθηση με τα μοντέλα ή για τα μοντέλα στη σχολική εκπαίδευση
Διάλειμμα
20: 00 – 21: 30
Βασίλης Τσελφές
Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες: μια προσπάθεια διερεύνησης της κοινής εκπαιδευτικής τους ‘μοίρας’
Δημήτρης Χασάπης
Η γλώσσα των μαθηματικών, η γλώσσα των φυσικών επιστημών, η γλώσσα των εκπαιδευτικών πρακτικών.
Νικόλαος Μπερκέτης
Φυσικές Επιστήμες και η σχέση τους με την Ιστορία και την παιδαγωγική των μαθηματικών
ΣΑΒΒΑΤΟ 17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010
ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙ
Μαθηματικά και Φυσικές Επιστήμες στην Εκπαίδευση:
Ερευνητικές Διαπιστώσεις & Διδακτικές Προτάσεις
Α’ Συνεδρία
Προεδρείο: Ολυμπία Γκριμπίζη
10: 00 – 11: 30
Κώστας Νικολαντωνάκης
Η εφαρμογή της δραστηριότητας «Η Κούρσα για το 20» σε μαθητές Γ' Τάξης Δημοτικού Σχολείου στο Νομό
Πέλλας
Κωνσταντίνος Ζαχάρος, Βασίλης Κόμης, Μαρία Δοκιμάκη & Δημήτρης Νικολός
Δραστηριότητες γραμμικής μέτρησης στην προσχολική εκπαίδευση
3
Παναγιώτα Κοταρίνου & Χαρούλα Σταθοπούλου
‘Στα χνάρια του Αρχιμήδη…’ Ένα διαθεματικό project στο Λύκειο για τη διασύνδεση Μαθηματικών και
Φυσικής.
Αγγελική Μητρογιαννοπούλου
«ΒΟΛΕΣ» Σενάριο με το λογισμικό Modellus
Διάλειμμα
Β’ Συνεδρία
Προεδρείο: Στέλιος Παπακωνσταντίνου
11.45 – 13.00
Στέλιος Ορφανός
Διάγνωση των εμποδίων στην κατανόηση των συναρτήσεων με τη βοήθεια δραστηριοτήτων μοντελοποίησης
Κινηματικής
Ελβίνα Παντελάκη
Η συγκρότηση της έννοιας του ορίου μέσα από την καθημερινή εμπειρία και την τυπική διδασκαλία
των μαθηματικών και της φυσικής
Μιχαήλ Μανωλόπουλος & Βασίλειος Μανωλόπουλος
Η Παρουσία της Φυσικής στα Γυμνασιακά Εγχειρίδια των Μαθηματικών
Ολυμπία Γκριμπίζη & Ελένη Σπανοπούλου
Συνάντηση στο πεδίο των εννοιών εκεί που τα μαθηματικά συναντούν τις φυσικές επιστήμες:
Ένα παράδειγμα από τα σχολικά εγχειρίδια του δημοτικού (κύκλος-ταχύτητα-διάστημα-χρόνος)
Διάλειμμα
Γ’ Συνεδρία
Προεδρείο: Κώστας Ζαχάρος
13: 15 – 14: 30
Στέλιος Παπακωνσταντίνου
Παίζοντας με τη Φυσική και τα Μαθηματικά : Από το ζυγό της Μαρί Κιουρί … στην τραμπάλα της Περαίας
Ιωάννης Θ. Λαζαρίδης & Τριαντάφυλλος Α. Τριανταφυλλίδης
Διδακτικές πρακτικές δυο δασκάλων σε διαθεματικές προσεγγίσεις με βάση τα μαθηματικά και
στοιχεία φυσικής
Χρίστος Μηλιώνης
Η Σχέση Μαθηματικών και Φυσικής στο έργο «Διάλογοι για τα Μαθηματοικά» του Alfréd Rényi: Δυνατότητες
διδακτικής αξιοποίησης
Σταυρουλα Παπανικολαου
Διαβάζοντας για τη σχετικότητα παρέα με τους μαθητές μας
14: 30 - 15: 00 Παρεμβάσεις συνέδρων – Συζήτηση
4
Επιστημονική Επιτροπή
Κυριάκος Αθανασίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ελένη Γιαννακοπούλου, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Κώστας Ζαχάρος, Πανεπιστήμιο Πάτρας
Ευγενία Κολέζα, Πανεπιστήμιο Πάτρας
Κώστας Νικολαντωνάκης, Πανεπιστήμιο Δυτ. Μακεδονίας
Χρήστος Μηλιώνης, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Χαρά Σταθοπούλου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Κώστας Σκορδούλης, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Βασίλης Τσελφές, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δημήτρης Χασάπης, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Κώστας Χατζηκυριάκου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Άννα Χρονάκη, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Δημήτρης Ψύλλος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Συμμετοχή
Δικαίωμα συμμετοχής: 10 ευρώ στο οποίο περιλαμβάνονται τα Πρακτικά του Διημέρου σε CD, το
Πρόγραμμα και η Βεβαίωση Συμμετοχής.
Δηλώσεις συμμετοχής: Στη Γραμματεία του Διημέρου στο Νέο Αμφιθέατρο του Κεντρικού Κτιρίου του
Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30) κατά τις ημέρες και ώρες διεξαγωγής του Διημέρου.
Πληροφορίες
Δημήτρης Χασάπης
Τηλ: 6955462666
e-mail: dchasapis@ecd.uoa.gr
http://www.ecd.uoa.gr/~dchasapis
Ελένη Γιαννακοπούλου
Τηλ: 6945175283
e-mail: egian@ tutors.eap.gr
Το Διήμερο υποστηρίζεται από
την
ΕΛΛΗΝΙΚΗ EΤΑΙΡΕΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
&
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
και το
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΔΙΗΜΕΡΩΝ
♦ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΩΣ ΜΕΣΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΟ
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ, Πρακτικά 1ου Διημέρου, Θεσσαλονίκη, 2002.
♦ ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΚΑΙ Η ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ, Πρακτικά 2ου Διημέρου,
Θεσσαλονίκη, 2003.
♦ ΕΙΚΟΝΑ, ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, Πρακτικά 3ου
Διημέρου, Θεσσαλονίκη, 2004.
♦ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ,
Πρακτικά 4ου Διημέρου, Θεσσαλονίκη, 2005.
♦ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, Πρακτικά 5ου Διημέρου,
Θεσσαλονίκη, 2006.
♦ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Πρακτικά 6ου Διημέρου, Θεσσαλονίκη, 2007.
♦ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, Πρακτικά 7ου Διημέρου, Θεσσαλονίκη,
2008
Το έμβλημα του 8ου Διημέρου: Διάγραμμα από το έργο του Καρτέσιου, Αρχές Φιλοσοφίας